Είναι ένα σύντομο σχετικά ποίημα (756 στίχοι) και τοποθετείται στα μέσα του 14ου αιώνα.

Υπόθεση

Ένας νέος βασανισμένος από τη Δυστυχία πορεύεται προς το κάστρο της. Στη διαδρομή συναντά το Χρόνο, ο οποίος τον βοηθά να μπει στο κάστρο της Δυστυχίας και να περάσει από εκεί στο κάστρο της αδερφής της, της Ευτυχίας. Τελικά, με τη βοήθεια του καταφέρνει να τον γλιτώσει από τα δεινά.

Βασίζεται σε μία ιστορία ανατολικής προέλευσης και αφηγείται την τύχη ενός πλούσιου και σοφού γέροντα, ο οποίος σε μια επιδρομή κουρσάρων έχασε όλη του την περιουσία και αιχμαλωτίστηκε. Ωστόσο, χάρη στη σοφία του κατάφερε να ξανακερδίσει την ελευθερία του.

Απόσπασμα

Άκουσον, αυθέντη, τέχνας

τας γνωρίζει ο σος δούλος

τέσσσαρας τας τέχνας έχω:

άνδρας άμα και γυναίκας,

λίθους ακινήτους πάλι,

αλλά και την ίππων φύσιν

και ηξεύρω και γνωρίζω

και την φύσιν και την γνώμην

και το τι γενεάς υπάρχουν

και τιμής κατά την φύσιν".
 

[αποκαλύπτεται ότι ο αυτοκράτορας είναι στην πραγματικότητα γιος φούρναρη]
 

Τίμιε πάτερ, δίδαξόν με

πως εννόησες αυτίκα [. . .]
 

μάγκιπος υιός υπάρχω,

χωριάτου φύσιν έχω

και κακότροπος τη γνώμη; [. . .]
 

"Άκο*, τοίνυν, δέσποτά μου,

και καλώς να το διδάξω

και το κράτος σου να αρέση:

Όταν είδα εγώ το αφράτον

εις την πράξιν μου την πρώτην

άλλο αφράτο* εις την δευτέραν,

εις την τρίτην άλλον πάλιν,

έκρινά το εν τω νοΐ μου,

είπα εγώ προς εαυτόν μου:

"Τι έναι τούτο όπερ λέγει;

όλο αφράτα μάς χαρίζει,

έξοδον* ουδέν μας δίδει,

άλλην χάριν ου ποιεί μας

ή μαγκίπου φύσιν έχει

ή μαγκίπου* υιός υπάρχει

τούτο αυθέντου φύση ουκ ένι

ουδέ μεγιστάνου υπάρχει.

*μάγκιψ: φούρναρης

*άκο: άκουσε

*αφράτον: είδος ψωμιού, άσπρου και αφράτου που του έδινε κάθε φορά ως ανταμοιβή ο αυτοκράτορας για τις υπηρεσίες του

*έξοδον: χρήματα

σ. 346,361

Πηγή:  [14]

Είναι αρκετά εκτεταμένο ποίημα και χρονολογείται το 1364. Το περιεχόμενό του είναι διδακτικό αλλά το κωμικό και σατιρικό στοιχείο κυριαρχεί.

Υπόθεση

Μετά από πρόσκληση του λιονταριού πραγματοποιείται συγκέντρωση των ζώων (σαρκοφάγων και μη). Κατά τη διάρκεια της, τα ζώα ορκίζονται φιλία και κάθε ένα αναφέρει τα προτερήματά του και τα ελαττώματα των άλλων ζώων. Γρήγορα, όμως, εμφανίζονται έχθρες και αντιζηλίες και η συγκέντρωση καταλήγει σε αλληλοφάγωμα.

Απόσπασμα

Πρώτον ευθύς ο πονδικός εστάθη εις το μέσον,

και ούτως απεφθέγξατο μέσον του συνεδρίου:

"είτις* καλός και απόκοτος*, ας έλθη εις το μέσον".

Αψός*, γοργός επήδησεν ο ταπεινός ο κάτης*

και ελοιδόρησεν αυτόν, λέγει τοιούτους λόγους:

"μακρύμυτε, μακρύουρε, μεγαλομουστακάτε,

τι μου σεις το μουστάκιν σου απάνω τε και κάτω,

ένθεν κακείθεν να θεωρής να εύρης τρύπα νά 'μπης;

Τσουκαλογλύφε, τυροφά και ψωμοκαταλύτη*,

μαγαρισμένε πονδικέ οπού μιαίνεις πάντα,

κρέας, οψάριν και τ' αυγά και όσα τα τοιαύτα [. . .]
 

αμμή να πήδησα δαμίν*, μικρόν πηδηματίτσιν*,

να ίδης σκατοπονδικέ γυρίσματα του κάτου,

πώς να σε ήρπαξα γοργόν και πώς σε 'θελα φάγει [...]

*είτις: όποιος

*απόκοτος: τολμηρός

*αψός: γρήγορος

*κάτης: γάτος

*ψωμοκαταλύτης: που*εξαφανίζει το ψωμί

*δαμίν: λιγάκι

*πηδηματίτσιν: πηδηματάκι

σ. 145

Πηγή:  [14]

Είναι ποίημα παρόμοιο με το «Διήγησις παιδιόφραστος των τετραπόδων ζώων» και αναφέρεται στα πουλιά.

Υπόθεση

Ο αετός καλεί τα υπόλοιπα πουλιά στο γάμο του γιου του. Αυτά παρουσιάζονται και αρχίζουν να διαπληκτίζονται αναφέροντας τα προτερήματα και τα ελαττώματα των άλλων. Ο αετός, όμως, επεμβαίνει και τους ζητά να σταματήσουν τις λογομαχίες και να συμφιλιωθούν.

Απόσπασμα

[το αηδόνι προς την κουρούνα]
 

Ειπέ μοι, κακομούσουρε* κουρούνα, ίντα λέγεις;

Πικρόφωνε, κακόθωρε*, μυριοατυχισμένη,

Αιγύπτισσα* με το μανδίν, Γιλλού* με το καρκάλλιν*.

Πάντως, κουρούνα, ηξεύρω σε το τις και πόθεν είσαι

γυναίκα καρβουνά ήσουν από το Μαύρον Όρος.

*κακομούσουρος: ασχημομούρης

*κακόθωρος: άσχημος ή που η εμφάνισή του φέρνει κακό

*Αιγύπτισσα: γύφτισσα

*μανδίν: μακρύ ένδυμα

*Γιλλού: κακό δαιμόνιο, στρίγκλα

*καρκάλλιν: μακρύ φόρεμα

σ. 283

Πηγή:  [14]

Αποτελεί σάτιρα κατά του κλήρου που καταπιέζει τον απλό λαό. Αναφέρεται σε τρία ζώα, το λύκο, την αλεπού και το γάιδαρο.

Υπόθεση

Ένας γάιδαρος συνταξιδεύει με ένα λύκο και μια αλεπού μέσα σε πλοίο. Εκεί αποφασίζουν να εξομολογηθούν τις αμαρτίες τους και ο πιο αμαρτωλός να τιμωρηθεί. Καταλήγουν ότι ο πιο αμαρτωλός είναι ο γάιδαρος, ο οποίος έφαγε ένα κλεμμένο μαρουλόφυλλο. Έτσι, αποφασίζουν να τον πνίξουν. Εκείνος όμως καταφέρνει να τους ξεγελάσει και τους πετάει στη θάλασσα.

Απόσπασμα

(372) Ὕστερον δὲ καὶ ἐπαρηγορήθησαν μετὰ αἰσχύνης πλείστης,

πολλὰ δὲ ἐσυντύχασιν λόγια πρὸς ἀλλήλους,

καὶ ὕστερον ὠμόσασιν γάδαρον μὴ συντύχουν,

(375) μηδὲ καταφρονήσωσιν ὡς περιφρονημένον.

Ἀλλὰ καὶ ὄνομα αὐτοῦ ἔστησαν νὰ τὸν λέγουν,

ἀπὸ τοῦ νῦν εἰς τὸ ἐξῆς νικὸν νὰ τὸν λαλοῦσιν,

καὶ πλέον γάδαρον αὐτὸν ποσῶς μὴ τὸν εἰποῦσι,

ἀλλὰ νικὸν ἂς τὸν λαλοῦν: «Ὅτι ἐνίκησέν μας,

(380) τὸν λύκον καὶ τὴν ἀλουποῦ, καὶ ἐθανάτωσέ μας.

[...]

(385) Χαρὰς ἐσέν, κὺρ γάδαρε, μὲ τὴν προτίμησίν σου,

τὸ πάρεον ἐκέρδισες καὶ τὴν τιμὴν τοῦ κόσμου·

ὦ γάδαρε, κὺρ γάδαρε, πλέον γάδαρος οὐκ εἶσαι,

νικὸν ἂς εἶσαι ἀπὸ τοῦ νῦν, Νικήτα νὰ σὲ λέσιν.

Λοιπὸν ὅσοι τὸ ἀκούσασιν καὶ ὅσοι τὸ ἀκούγουν:

(390) διὰ τὴν τιμήν σας, γάδαρον ποσῶς μὴ τὸν εἰπῆτε,

καθὼς καὶ ἐπεκράτησεν, τινὲς καλοὶ ἀνθρῶποι

- ὡσὰν τὴν ἀφεντίαν σας – γάδαρον δὲν τὸν λέγουν,

ἀλλὰ Νικήτα καὶ νικόν, ὅσοι τὴν γνῶσιν ἔχουν.

Πηγή: [18]   

Περιγράφει τη δίκη των οπωρικών, στην οποία καταδικάζεται το σταφύλι. Όλα τα φρούτα έχουν τίτλους βυζαντινών αξιωματούχων και το περιεχόμενο του είναι διδακτικό αλλά και σατιρικό. Είχε μεγάλη απήχηση και γι’ αυτό διαδόθηκε σε πολλά χειρόγραφα και εκδόσεις.

Η υπόθεση είναι όμοια με το έργο «Πωρικολόγος», με τη διαφορά ότι αναφέρεται στη δίκη των ψαριών.